Creativiteit binnen het sociaal werk

  Creativiteit wordt vaak gezien als iets dat beperkt is tot talenten zoals tekenen of gedichten schrijven, maar eigenlijk omvat het veel meer dan dat. Zoals John Cleese stelt: "Creativity is not a talent. It is a way of operating." Dit vat perfect samen hoe creativiteit een onzichtbaar instrument kan zijn dat ons helpt dingen te maken, problemen op te lossen en te innoveren. Creativiteit is overal om ons heen en wordt door iedereen gebruikt, bewust of onbewust. (Wouter Boon, 2014, p. 11). Voor mij is dit een ideale samenvatting van hoe creativiteit geïntegreerd kan worden in het sociaal-agogisch werkveld.

Volgens Will Gompertz (2015) zijn we allemaal creatief. We hebben allemaal het vermogen om ideeën te ontwikkelen die niet per se te maken hebben met de dagelijkse realiteit. Dat doen we bijvoorbeeld als we dagdromen of speculeren. Het mooie van creativiteit is dat het iedereen kan raken, ongeacht talent. Creativiteit draait niet alleen om resultaat, maar om het proces: jezelf laten gaan met de middelen die je tot je beschikking hebt. Het is dan een machtige vorm van zelfexpressie en doet er tegenwoordig misschien meer toe dan ooit (Will Gompertz, 2015, p. 19).

Creativiteit in het sociaal werk biedt talloze mogelijkheden. Allereerst kunnen creatieve activiteiten mensen weer een goed gevoel geven of hen helpen hun gevoelens en frustraties te uiten zonder dat daar lange gesprekken voor nodig zijn. Een beeld zegt soms meer dan duizend woorden. Wat je creëert, komt van binnenuit en kan niet vervalst worden zoals soms met woorden of houdingen gebeurt. Als hulpverlener kan je op deze manier vaak meer te weten komen dan op welke andere manier dan ook. Het is belangrijk om samen met de hulpbehoevende de methode te vinden die voor hen het best werkt (Therapie Leuven, z.d.).

Daarnaast kan creativiteit mensen samenbrengen. Een middagje breien met een kopje koffie kan mensen uit hun eenzaamheid halen en hen met elkaar verbinden, bijvoorbeeld in een verzorgingscentrum of om het even waar. Het boek "Craft Dates" van Eline Pellinkhof biedt heel wat ideeën om samen creatief bezig te zijn en zo sociale interactie te bevorderen. Ik heb zelf ook ondervonden dat kunst een therapeutisch effect kan hebben bij mijn workshop pottenbakken. Hoewel het onwennig voelde om iets te creëeren ben ik buiten gekomen met een gevoel van rust die over mij gekomen is. Ik was enkele uren afgesloten van de buitenwereld en mijn enige zorg op dat moment was hopen dat ik tot een mooi en redelijk resultaat zou komen. Je legt de focus helemaal op het creatieve en vergeet heel even wat er allemaal rondom jou gebeurt. Hierdoor ben ik uiteindelijk erg ontspannen buiten gekomen ook al voelde ik tijdens de sessie wel wat spanning om mijn creatie.

Een ander belangrijk aspect van creativiteit is creatief denken. Creatief denken betekent dat je problemen op een andere manier benadert dan gebruikelijk. Berthold Gunster noemt dit "omdenken". Hij nodigt ons uit om situaties vanuit een ander perspectief te bekijken en niet in hokjes te denken. In de plaats van standaardoplossingen te gebruiken, kun je zoeken naar nieuwe mogelijkheden die beter passen. Gunster stelt bijvoorbeeld: "Kinderen met ADHD hebben een serieus probleem. Al hun leraren zijn saai" (Berthold Gunster, 2017, p. 41). Hiermee moedigt hij aan om niet vast te houden aan vaste structuren of regeltjes, maar om problemen te zien als kansen. Het is deze flexibele en creatieve manier van denken die enorm waardevol kan zijn in het sociaal-agogisch werkveld.

Kortom, creativiteit is onmisbaar in het dagelijks leven en zeker in het sociaal werk. Het biedt niet alleen een manier om problemen op te lossen en te innoveren, maar ook een krachtig middel tot zelfexpressie, verbinding en therapeutische ondersteuning. Zoals Albert Einstein ooit zei: "Verbeeldingskracht is belangrijker dan kennis." Creativiteit stelt ons in staat om nieuwe mogelijkheden te zien, om buiten de gebaande paden te denken, en om mensen op een dieper niveau te bereiken en te helpen (Liesbeth Claeys, 2008). De eerlijkheid gebied me te zeggen dat ik voorheen deze opdracht er ook amper bij stil had gestaan welk effect beeld zonder klank kan brengen. Misschien wordt daar in deze opleiding net te weinig aandacht aan gegeven, maar ik denk dat het doel van dit OPO doorheen de opdracht hiermee wel bereikt is.

bronvermelding

• Boon Wouter (2014). Defining creativity: The art and science of great ideas, Boon Publishing.
• Gompertz Will (2015). Denk als een kunstenaar: iedereen kan creatief en inspirerend zijn, Amsterdam: Meulenhoff Boekerij.
• Therapie Leuven. (z.d.). Creatieve Therapie. Geraadpleegd op 13 oktober 2024, van https://www.therapieleuven.be/psychotherapeut/Creatieve-Therapie-Leuven</li> 
• Gunster Berthold (2017). Omdenken in communicatie, Amsterdam: Bruna Uitgevers.
• Liesbeth Claeys (2008). Het perspectief van hulpverleners op beeldende therapie bij depressieve stoornissen. Geraadpleegd op 13/10/2024, van https://lib.ugent.be/nl/catalog/rug01:001393033</li>